ثبت طرح صنعتي

طرح صنعتي شامل طرح ظاهري محصول ، تركيب رنگ آن و شكل محصول به صورت 2 بعدي يا 3 بعدي است كه باعث زيباتر شدن و متفاوت شدن محصول مي گردد.

به عنوان مثال مبلمان منزل را درنظر بگيريد ، فارغ از اينكه آن مبلمان از چه چيزي درست شده است ، شكل و ظاهر و رنگ آن مبلمان يك طرح است. به عبارت ديگر شخص طراح كه شكل آن مبلمان را طراحي كرده يك طرح صنعتي ايجاد نموده است كه مي توان حق استفاده از آن طرح صنعتي را براي خود ثبت نمود .

يا مثلاً بطري آب ميوه ، بسته بندي چيپس ، بسته دستمال كاغذي ، لوازم خانگي و هر محصول ديگري كه داراي شكل و طرح ظاهري باشد و در تمام اين مثالها آنچه كه مربوط به شكل و طرح و رنگ و ظاهر محصول است طرح صنعتي ناميده مي شود.

ثبت طرح صنعتي چه اهميتي دارد :

1- طرح صنعتي مناسب باعث رونق كسب و كار و فروش بيشتر محصولتان مي شود.

يكي از مهمترين عواملي كه باعث مي شود مشتري از ميان ده ها محصول مشابه ، محصول شما را انتخاب كند شكل ظاهري و زيبايي محصول شماست. هر چه ظاهر محصول شما جذاب تر باشد تمايل مشتري به خريد آن بالاتر مي رود كه اين مساله موجب رونق كسب و كار شما و فروش بيشتر محصول شما خواهد شد.

براي روشن تر شدن اهميت طرح صنعتي مثالي مي زنيم :

همه ما بطري آب معدني را معمولاً به شكل يك بطري استوانه اي آبي رنگ ديده ايم ، فرض كنيد در يخچال يك سوپر ماركت و در ميان تمامي بطري هاي آب معدني ، يك بطري آب معدني به شكلي متفاوت و جذاب و جديد وجود داشته باشد ، قطعاً اين جذابيت ظاهري مشتري را به سمت خريد آن محصول متمايل ميكند.

2- طرح صنعتي معمولي يا نامناسب  كيفيت محصول شما را هر چقدر كه خوب باشد زير سوال مي برد.

فرض كنيد شما توليد كننده خمير دندان باشيد و اتفاقاً خميردندانهاي شما نه تنها از استاندارد و كيفيت بالايي برخوردار هستند بلكه حاوي موادي است كه براي محافظت از دندان و سفيد تر شدن آن بسيار كارآمد است و در كل كيفيتي به مراتب بالاتر از خميردندانهاي شركتهاي رقيب دارد.
اما علي رغم كيفيت بالاي محصولتان اگر شكل و ظاهر تيوپ خميردندان توليدي شما معمولي يا غيرجذاب باشد ، شما در فروش محصول خود دچار دردسر خواهيد شد. و بر عكس اگر رقيب شما كه كيفيت خميردندان توليدي اش به مراتب از محصول شما پايين تر است به طرح صنعتي محصول خود كه همان شكل و رنگ و ظاهر تيوپ خميردندان هايش است توجه كرده باشد در فروش محصول خود به مراتب موفق تر از شما خواهد بود.

تعريف طرح صنعتي در قانون:

از ديدگاه قانون ، طرح صنعتي جنبه‌ي ظاهري يا جذابيت ظاهري هر كالا است. بايد توجه نمود كه قانونگذار در ثبت طرح صنعتي تنها از دستيابي به يك نتيجه فني و بدون تغيير ظاهري حمايت نخواهد كرد .

ماده 20 قانون ثبت اختراعات طرح هاي صنعتي و علائم تجاري مصوب 1386 طرح صنعتي را اينگونه تعريف مي كند:

((هر گونه تركيب خطوط يا رنگ ها و هرگونه شكل سه بعدي با خطوط رنگها و يا بدون آن به گونه ي كه تركيب و يا شكل يك فراورده صنعتي يا محصولي از صنايع دستي را تغيير دهند طرح صنعتي است.))

چه چيزهايي را به عنوان طرح صنعتي مي شود ثبت كرد ؟

ثبت طرح صنعتي شامل كالاها و محصولات صنعتي و صنايع دستي فراواني مي شود . به عبارت ديگر هر محصول صنعتي يا صنايع دستي كه داراي شكل منحصر به فرد يا ظاهر متفاوتي باشد را مي توان تحت عنوان يك طرح صنعتي ثبت كرد.

از لوازم آشپزخانه گرفته تا بسته بندي انواع كالاها ، انواع لوازم برقي ،دوچرخه ، خودرو ، جواهرات ، طرح لباس ، مبلمان ، لوازم خانگي و هرچيز ديگري كه داراي ظاهري متمايز از محصولات مشابه باشد را ميتوان تحت عنوان طرح صنعتي ثبت نمود.

شرايط ثبت طرح صنعتي :

اگر چه كه گفته شد هر كالا يا محصولي را مي توان در قالب طرح صنعتي ثبت كرد ، اما محصول ما بايد داراي ويژگيهاي ذيل باشد:

1- طرح صنعتي قبلاً توسط شخص ديگري به ثبت نرسيده باشد.

در واقع بايد طرح ارائه شده توسط شما جديد باشد و مختص خود شما باشد. در ثبت طرح صنعتي هرگونه كپي برداري يا انجام تغييرات جزئي در ظاهر ديگر محصولات مورد پذيرش واقع نخواهد شد.

2-  طرح صنعتي از طريق انتشار يا از طريق استفاده يا به هر شكل ديگر در هيچ نقطه اي از جهان براي عموم مردم افشا نشده باشد.

به عنوان مثال شركت سامسونگ اقدام به توليد ماشين لباس شويي كرد كه با نصب يك درب مخصوص بر روي درب اصلي آن ، امكان اضافه كردن لباس به لباسهاي در حال شستشو را فراهم ميكرد. از آنجا كه اين طرح از طريق تبليغات رسانه اي منتشر شده و عده اي با خريد آن محصول آنرا مورد استفاده قرار مي دهند لذا هيچكس در ايران نمي تواند چنين طرحي را براي خود به عنوان طرح صنعتي به ثبت برساند.

3- طرح صنعتي نبايد با شرع و قانون و عفت عمومي مغايرت داشته باشد.

به عنوان مثال هر نوع طرحي كه حاوي تصاوير يا شكلهاي ناپسند باشد كه در عرف جامعه ايران تصوير مستهجن به شمار آيد ، يا هر تصويري كه خلاف قانون و شرع باشد غير قابل ثبت خواهد بود. البته ممكن است كه طرح شما مثلاً در كشور كانادا به دليل اينكه خلاف عرف آن كشور نيست قابل ثبت بوده و در ايران به دليل غير شرعي يا غير قانوني بودن غير قابل ثبت باشد.

مزيت ثبت طرح صنعتي :

وقتي فردي اقدام به طراحي محصول با مشخصات ظاهري جديد جهت توليد انبوه در بازار مي نمايد لازم است جهت جلوگيري از سو استفاده و كپي برداري غير مجاز افراد ديگر از طرح خويش آن را به ثبت برساند .

فرقي ندارد كه اين طرح جديد مربوط به ارائه محصولي با كارايي و نحوه استفاده متفاوت باشد و يا صرفاً شكل ظاهري محصول با محصولات ديگر بازار تفاوت آشكار و قابل ملاحظه اي داشته باشد. در هر صورت تا طرح خود را به ثبت نرسانده ايد ، رقبا به راحتي از طرح شما در توليد محصولات خود كپي برداري خواهند كرد.

1- بنابراين اولين مزيت ثبت طرح صنعتي اين است كه چنانچه شخص يا شركتي اقدام به كپي برداري از طرحي كه توسط شما به ثبت رسيده است بنمايد،  مي توانيد از طريق مراجع قانوني از اقدامات فرد مزبورجلوگيري كنيد.

مالك طرح صنعتي ثبت شده مي تواند به راحتي از ساخت ، فروش و واردات كالاهايي كه حاوي طرح صنعتي او باشد جلوگيري كرده و همچنين در دادگاه عليه شخص خاطي اقامه دعوا كرده و از او شكايت نمايد.

2- به توجه به اينكه تنها شما اجازه استفاده انحصاري از آن طرح را داريد ، به راحتي ميتوانيد طرح خود را به اشخاص ، شركتها يا كارخانجات بفروشيد و يا حق استفاده از آن را به ديگري اجاره داده و يا با ديگران در توليد محصول خود مشاركت كنيد و از اين راه منفعت مالي بالايي كسب نماييد.

منبع: ثبت طرح صنعتي